تأثیر نااطمینانی سیاسی بر بازار سرمایه
سینا فرزین کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با بورس‌نیوز با اشاره به تأثیر نااطمینانی‌های سیاسی بر رفتار سرمایه‌گذاران اظهار کرد: در دوره‌های تنش و جنگ، تمامی بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه ایران که در کشوری جنگ‌زده قرار دارد، با افت مواجه می‌شوند. سرمایه‌گذاران نیز در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند از دارایی‌های پرریسک مانند سهام خارج شده و به سمت گزینه‌های کم‌ریسک‌تر حرکت کنند.
وی افزود: این رفتار امری طبیعی است و در گذشته نیز تجربه شده، چه در زمان وقوع جنگ و چه در دوره‌هایی که چشم‌انداز مثبتی نسبت به آینده و مذاکرات سیاسی وجود داشته است. به‌طور کلی، فراز و فرود‌های اخیر بازار سرمایه ایران را باید عمدتاً ناشی از تحولات سیاسی داخلی و خارجی دانست.
سیاست‌زدگی بازار سهام پس از اردیبهشت ۱۴۰۳
سینا فرزین با توجه به تحولات یک‌ساله اخیر اظهار کرد: در چند سال گذشته و به‌ویژه از اردیبهشت ۱۴۰۳، پس از شهادت رئیس‌جمهور و حوادثی نظیر انتخابات، ترور‌های انجام‌شده در داخل کشور و درگیری‌های نظامی مستقیم و غیرمستقیم که ایران در آنها حضور داشته، روند کلی بازار سرمایه اعم از ریزش‌ها و صعود‌ها عمدتاً تحت تأثیر مسائل سیاسی شکل گرفته است.
وی تأکید کرد: البته این به معنای نادیده‌گرفتن پارامتر‌های بنیادی شرکت‌ها نیست؛ اما در این مدت آنچه بیش از همه بر رفتار بازار سهام اثر گذاشته، تحولات و نااطمینانی‌های سیاسی بوده و عوامل بنیادین در اولویت دوم قرار گرفته‌اند.
راهکار مقابله با ریزش بازار: حمایت واقعی، نه دستکاری‌های فنی
این کارشناس بازار سرمایه ضمن تحلیل رفتار بازار سهام در ماه‌های اخیر، عنوان کرد: در آبان ۱۴۰۳، پس از فروکش‌کردن تنش‌های سیاسی و نظامی، بازار سرمایه روندی صعودی را در پیش گرفت. به‌ویژه با انتشار خبر‌هایی مبنی بر احتمال آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا، امیدواری‌ها در بازار افزایش یافت و همین مسئله موج جدیدی از رشد را رقم زد.
وی ادامه داد: آنچه در این مدت بیش از هر عامل دیگری بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران اثر گذاشت، تحولات سیاسی کشور بوده و همچنان نیز جهت‌گیری‌های سیاسی، مهم‌ترین فاکتور تأثیرگذار بر بازار سرمایه محسوب می‌شود. به باور فرزین، تا زمانی که چشم‌اندازی شفاف از سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در سطح بین‌المللی و داخلی شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاران ریسک ورود گسترده به بازار سهام را بپذیرند و منابع مالی خود را با اطمینان به این بازار منتقل کنند.
افت شاخص بورس؛ واکنشی طبیعی به بحران‌های سیاسی
فرزین با اشاره به راهکار‌های جلوگیری از تداوم ریزش شاخص کل بورس، اظهار کرد: در شرایطی که کشور درگیر بحران‌هایی مانند جنگ یا تنش‌های سیاسی گسترده می‌شود، افت شاخص بورس یک واکنش طبیعی است. همان‌گونه که در هفته گذشته شاهد آن بودیم، فشار فروش سنگینی بر بازار حاکم شد و افت‌های متوالی شاخص کل رقم خورد.
وی تصریح کرد: در چنین شرایطی، راهکار مؤثر و واقعی برای جلوگیری از ریزش بیشتر شاخص، چیزی جز ورود نقدینگی و حمایت مستقیم از سوی دولت، شرکت‌های نهادی، نهاد‌های خصولتی و ارکان دارای منابع مالی قابل‌توجه نیست. این بازیگران بزرگ بازار باید با ایفای نقش حمایتی، مانع از تشدید بحران اعتماد در میان سهامداران خرد شوند و از عمیق‌تر شدن رکود بازار جلوگیری کنند.
عدم حضور سرمایه‌گذاران حقیقی در شرایط پرریسک
سینا فرزین در رابطه با رفتار بازیگران بازار طی روز‌های اخیر، تأکید کرد: در شرایطی که فضای عمومی بازار تحت تأثیر نااطمینانی‌های سیاسی و فشار روانی فروش قرار دارد، حضور فعال سرمایه‌گذاران حقیقی در سمت خرید بسیار بعید است. طبیعی است که در چنین فضایی، خریداران خرد تمایلی به ورود به بازار نشان ندهند؛ چرا که ریسک بالایی احساس می‌کنند و ترجیح می‌دهند تا رسیدن به چشم‌اندازی روشن، از هرگونه خرید اجتناب کنند.
وی افزود: در چنین وضعیتی، تنها راهکار مؤثر برای کاهش فشار فروش، مداخله نهاد‌های بزرگ حقوقی و دولتی است؛ از جمله صندوق تثبیت بازار سرمایه، صندوق توسعه ملی و حتی استفاده از منابع بانک مرکزی. در روز‌های ابتدایی بازگشایی بازار، این حمایت‌ها کم‌رنگ بود؛ اما به تدریج و با افزایش حمایت‌ها، تعادل نسبی به معاملات بازگشت.
نقد پیشنهادات محدودسازی دامنه نوسان و افزایش حجم مبنا
فرزین همچنین برخی پیشنهادات مطرح‌شده در روز‌های پرتلاطم بازار، نظیر کاهش دامنه نوسان به یک درصد یا افزایش حجم مبنا برای جلوگیری از تکمیل قیمت پایانی نماد‌ها را ناکارآمد دانست و گفت: این اقدامات تنها می‌توانست فشار فروش را فرسایشی کند و به تعویق بیندازد، بدون آنکه راه‌حل مؤثری برای خروج بازار از شرایط بحرانی باشد. به نظر می‌رسد تصمیم به عدم محدودسازی دامنه نوسان در این مقطع، تصمیم درستی بود؛ چرا که کمک کرد این فشار فروش زودتر تخلیه شود و بازار به تعادلی نسبی برسد.
سه سناریو برای آینده بازار سرمایه ایران
این کارشناس بازار سرمایه در تحلیل سناریو‌های پیش‌روی بازار سهام، با اشاره به وضعیت مبهم سیاسی و تأثیر آن بر روند شاخص، اظهار کرد: در شرایط فعلی می‌توان چند سناریو کلی را برای آینده بازار متصور شد. سناریوی نخست، تحقق توافق جامع بین ایران و ایالات متحده است. در صورت وقوع چنین توافقی، تنش‌های سیاسی کاهش یافته و فضای اقتصادی کشور به سمت ثبات حرکت می‌کند؛ در این شرایط، چشم‌انداز مثبتی برای سرمایه‌گذاران ترسیم خواهد شد و سرمایه‌ها دوباره به سمت بازار سهام بازمی‌گردد. در نتیجه، می‌توان انتظار داشت بازار وارد یک دوره رشد و رونق شود.
وی با این حال این سناریو را در کوتاه‌مدت بعید دانست و افزود: همان‌طور که مقامات دیپلماتیک کشور از جمله وزیر امور خارجه نیز اشاره کرده‌اند، هیچ تاریخ مشخصی برای مذاکرات تعیین نشده و طرف ایرانی نیز با توجه به شرایط اخیر تمایلی به شروع مجدد مذاکرات نشان نداده است؛ بنابراین وقوع این سناریو، حداقل در یکی دو ماه آینده دور از ذهن خواهد بود.
فرزین سناریوی دوم را «عدم توافق و تداوم وضعیت فعلی» عنوان کرد و گفت: این سناریویی است که اکنون بازار با آن مواجه است. در این حالت، تنش‌های سیاسی ادامه‌دار خواهد بود و احتمال وقوع مجدد درگیری یا جنگ نیز وجود دارد. در چنین شرایطی، فضای مبهم و پرریسک حاکم بر بازار باعث می‌شود سرمایه‌گذاران حقیقی تمایلی به ورود نداشته باشند و فشار فروش ادامه‌دار شود. تنها عاملی که می‌تواند مانع ریزش بیشتر بازار شود، حمایت ارکان دولتی و صندوق‌های بزرگ همچون صندوق تثبیت و توسعه بازار است که با تزریق نقدینگی، اجازه سقوط بیشتر را ندهند.
وی خاطرنشان کرد: با وجود این حمایت‌ها، تا زمانی که سناریوی اطمینان‌بخشی شکل نگیرد و چشم‌انداز روشنی از آینده سیاسی و اقتصادی ارائه نشود، نمی‌توان انتظار حضور فعال سرمایه‌گذاران خرد و بازگشت روند صعودی بازار را داشت.
پایان مطلب
