فروش اوراق دولتی و سیاست‌های انقباضی نفس بازار سهام را می‌گیرد
مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با بورس نیوز با اشاره به شرایط این روز‌های بورس اظهار کرد: ضربه‌ای که جنگ می‌تواند به بازارهای مالی وارد کند، عمدتاً به شکل شوک‌های کوتاه‌مدت است؛ اما در صورتی که بازاری از پیش ناکارآمدی خود را ثابت کرده باشد، بحران‌ها به مراتب عمیق‌تر و ساختاری‌تر خواهند بود.
وی با بیان اینکه بورس ایران پیش از وقوع جنگ نیز با ضعف‌های جدی روبه‌رو بوده، افزود: کمبود نقدینگی، نبود شفافیت کافی، حکمرانی شرکتی ضعیف و وابستگی شدید به دولت و شاخص‌های دولتی از جمله عواملی بوده‌اند که پیش از بحران‌های اخیر، بازار را تحت فشار قرار داده‌اند و باعث شکل‌گیری یک بحران اعتماد ساختاری شده‌اند.
دیبا تأکید کرد: این بحران اعتماد فراتر از یک شوک گذراست و رفع آن تنها با بازگشت آرامش سیاسی امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند اصلاحات نهادی و ارتقای شفافیت است؛ اصلاحاتی که باید در عمق بازار حس شود تا بتواند اعتماد سرمایه‌گذاران را بازسازی کند.
نقش سه‌گانه نرخ بهره بالا، نرخ ارز سرکوب‌شده و قیمت‌گذاری دستوری در تضعیف بورس
مجتبی دیبا با اشاره به نقش سه‌گانه نرخ بهره بالا، نرخ ارز سرکوب‌شده و قیمت‌گذاری دستوری در تضعیف بورس اظهار کرد: نرخ بهره بالا موجب خروج سرمایه از بازار سهام به سمت اوراق و سپرده‌های بانکی شده و جاذبه درآمد ثابت را افزایش داده است. این شرایط باعث شده ابزار‌هایی که در ابتدا با هدف کمک به بازار ایجاد شده بودند، در عمل به رقبای جدی برای بازار سهام تبدیل شوند و افت آن را رقم بزنند.
وی افزود: سرکوب نرخ ارز نیز فشار مضاعفی بر شرکت‌های صادرکننده و دارای درآمد ارزی وارد کرده و با کاهش سودآوری آنها، صورت‌های مالی را تحت تأثیر منفی قرار داده و چشم‌انداز رشد را تضعیف کرده است. از سوی دیگر، قیمت‌گذاری دستوری با کاهش حاشیه سود بنگاه‌ها، انگیزه سرمایه‌گذاران را کاهش داده و شفافیت قیمتی را از بین برده است. دیبا یادآور شد که این عارضه سال‌هاست گریبان بازار را گرفته و همچنان مانع مهمی برای رونق بورس محسوب می‌شود.
پیامد‌های بلندمدت ۳ عامل کلیدی بر درآمد شرکت‌ها و بازار
مجتبی دیبا تأکید کرد: ترکیب سه عامل نرخ بهره بالا، نرخ ارز غیرواقعی یا سرکوب‌شده و قیمت‌گذاری دستوری، در بلندمدت درآمد شرکت‌ها و جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش می‌دهد و بازار را در چرخه‌ای رکودی و تکرارشونده قرار می‌دهد.
وی افزود: وقتی به این سه عامل، نقدینگی محدود و سطح پایین اعتماد سرمایه‌گذاران هم اضافه شود، شرایط فعلی بازار دور از انتظار نیست؛ چرا که ریشه این مشکلات مشخص و ناشی از سیاست‌ها و رویکرد‌های معین اقتصادی است.
بیشتر بخوانید: بورس، قلک دولت برای تأمین کسری بودجه!
فشار سیاست‌های انقباضی و فروش اوراق دولتی بر بازار سرمایه
این کارشناس بازار سرمایه درباره آینده بازار سهام در سایه سیاست‌های انقباضی و فروش اوراق دولتی توضیح داد: دولت در سال‌های اخیر حجم گسترده‌ای از اوراق بدهی را منتشر کرده که منجر به جذب نقدینگی از بازار سرمایه می‌شود. این امر باعث افزایش هزینه‌های تأمین مالی و محدود شدن ظرفیت تأمین مالی از طریق بدهی شده است.
وی افزود: عمق محدود بازار بدهی و تقاضای واقعی پایین، چه از سمت سرمایه‌گذاران حقیقی و چه حقوقی، فشار زیادی را بر بازار وارد می‌کند. فروش مکرر و فشرده اوراق دولتی باعث افزایش نرخ بهره و در نتیجه فشار عمیق بر بازار سهام می‌شود. به گفته دیبا، دولت اغلب تلاش می‌کند در بازه‌های زمانی کوتاه مقدار زیادی اوراق بفروشد که این فشار شدید، بازار را در تنگنایی سخت قرار می‌دهد و پس از پایان این شوک‌ها، وضعیت بازار مانند بوکسوری است که هنوز گیج است و با شروع دوره فروش مجدد اوراق، فشار‌ها دوباره تکرار می‌شود.
بی‌ثباتی و ناپایداری بازار سرمایه در سال‌های اخیر
مجتبی دیبا درباره وضعیت ناپایدار بازار سهام در سال‌های اخیر توضیح داد: بازار سرمایه در این سال‌ها نتوانسته روند صعودی مستمری را تجربه کند و به‌واسطه فشار‌های متعدد، از جمله انتشار گسترده اوراق دولتی و سیاست‌های انقباضی، همواره در حالت بی‌ثباتی و «گیجی» باقی مانده است. به جای حرکت رو به رشد، بازار بیشتر در وضعیت عدم تعادل گرفتار شده است.
بحران اصلی بازار؛ اعتماد و ساختار ناکارآمد
وی تأکید کرد: شوک ناشی از جنگ، با وجود تمام مخاطراتش، بحران اصلی بازار نیست؛ بلکه بحران اصلی، بحران اعتماد و ساختار ناکارآمد بازار سرمایه است. همان مثلثی که پیش‌تر اشاره شد—نرخ بهره بالا، نرخ ارز سرکوب شده و قیمت‌گذاری دستوری عملاً سودآوری شرکت‌ها، به‌ویژه بخش خصوصی، را تحت فشار قرار داده است. همچنین افزایش گسترده فروش اوراق دولتی نفس بازار را در برهه‌هایی که نیاز به تحرک دارد، می‌گیرد و روند بازسازی بازار را به تأخیر می‌اندازد.
دیبا در پایان افزود: امیدوارم این توضیحات برای فعالان بازار مفید باشد و در روز‌های آینده شاهد شرایط بهتر و بازاری متعادل‌تر باشیم. برای همه همراهان بورس نیوز آرزوی خیر و برکت جاودان دارم.
پایان مطلب
